ΈΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ
Σήμερα ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Θοδωρής Αθερίδης διαβάζει ένα πεζό ποίημα – Επιφάνεια – του πολυβραβευμένου Λετονού και σοβιετικού ποιητή και σεναριογράφου Ίμαντς Ζιεδόνις (Imants Ziedonis 1933-2013), που έγραψε το 1971. Ο Ζιεδόνις έγραφε κυρίως στη λετονική γλώσσα, αλλά ήταν ευρέως γνωστός σε όλη την σοβιετική επικράτεια σε υπέροχες μεταφράσεις του Γιούρι Λεβιτάνσκι. Ο Ζιεδόνις ονειρευόταν έναν αρμονικό κόσμο, όπου η βαθιά γνώση της φύσης και η υγιής συνύπαρξη μαζί της συνδυαζόταν με την εξίσου βαθιά ικανότητα του ανθρώπου να απολαμβάνει τις Συμφωνίες του Προκόφιεφ και να χειρίζεται σύγχρονες τεχνολογίες. Οι Επιφάνειες, λέει ο Ζιεδόνις, είναι σαν το φλας, το φως του αποσπά από το σκοτάδι τις μικρές καθημερινές στιγμές. Ο Θοδωρής Αθερίδης διαβάζει Ίμαντς Ζιεδόνις με φόντο τα αντίγραφα των αγαλμάτων του Παρθενώνα στον σταθμό ΑΚΡΟΠΟΛΗ. Λίγος θόρυβος, αλλά – ιδού η πραγματική αρμονία, που ονειρευόταν ο Ζιεδόνις!
Σας λέω να τραγουδάτε! Να τραγουδάτε, όταν είστε καλά, Να τραγουδάτε κόντρα στην κακία και την αχρειότητα. Να τραγουδάτε κατάμουτρα σ’ αυτούς, που σας προσβάλλουν. Να τραγουδάτε, ευτυχισμένοι για την υπεροχή σας, όταν σας χτυπούν. Θυμάμαι μικρός είδα μια γειτόνισσα να ξυλοφορτώνει το γιο της. Εκείνος στεκόταν ακουμπισμένος στην παράγκα, γελούσε και τραγουδούσε. Εκείνη τον χτυπούσε, κι εκείνος τραγουδούσε. Κουράστηκε να τον χτυπάει, κι εκείνος τραγουδούσε. Πόνεσαν τα χέρια της, κι εκείνος έφυγε, τρίβοντας τους χτυπημένους του ώμους και την πλάτη, έφυγε, σιγοτραγουδώντας.
Να τραγουδάτε στα γεμάτα τρόλεϊ, κι αν πρέπει να την πληρώσετε, να την πληρώσετε! Να τραγουδάτε, όταν πίνετε κρασί. Να τραγουδάτε δίπλα στον τάφο. Γιατί σιωπάτε; Τραγουδήστε! Δεν πρόκειται να σας ακούσει. Όχι γι΄αυτόν, Μην τραγουδάτε το θάνατό του, τραγουδήστε τη ζωή σας. Όχι για το κυπαρίσσι στον τάφο του, αλλά για εκείνο το κουκουναράκι στην κορυφή του. Να τραγουδάτε για τον εαυτό σας, εσείς έχετε ανάγκη το τραγούδι, όχι εκείνος.
… Ξυπνάς τη νύχτα κι ακούς τα αηδόνια να τραγουδούν. Βλέπεις, το τραγούδι ζει και τη νύχτα. Μήπως τραγουδάς μονάχα τα πρωινά, ηλιόλουστα πρωινά; Και τα τραγούδια της απόγνωσης, της οργής, της νίκης; Ναι, πού είναι το δικό σου τραγούδι της νίκης; Έχεις νικήσει ήδη και τραγουδάς μόνο το πρωί; Ή έχεις νικηθεί και δεν τραγουδάς καθόλου;
Η Επιφάνεια του Ίμαντς Ζιεδόνις ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια (από τη μετάφραση στα ρωσικά του Γιούρι Λεβιτάνσκι).