ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ
Σήμερα η ηθοποιός Τζίνα Θλιβέρη διαβάζει το ποίημα του Ιωσήφ Μπρόντσκι (1940-1996) Μοναξιά, γραμμένο 60 χρόνια πριν, το 1959, όταν ο ποιητής ήταν μόλις 19 ετών. Αλλά αυτό το «μόλις» μάλλον δεν ταιριάζει στον Μπρόντσκι: στα 16 του παρατάει το σχολείο για να κάνει τις πιό απίθανες δουλειές στα πιό δύσκολα μέρη της χώρας: Λευκή θάλασσα, Ανατολική Σιβηρία κ. α., και στα 20 του καταστρώνει μαζί με τον φίλο του πιλότο σχέδιο αρπαγής αεροπλάνου για να δραπετεύσουν στο εξωτερικό. Η μοναξιά σ’ αυτή την ηλικία είναι ίσως πιό σκληρή από τη μοναξιά των γηρατιών, και πολύ πιο επικίνδυνη. Γιατί δεν υπάρχουν ακόμα απαντήσεις, μόνο ερωτήματα. Γιατί σ’ αυτή την «φαγωμένη σκάλα», τη ζωή, δεν υπάρχουν ακόμα κιγκλιδώματα να σε κρατήσουν σε ισορροπία…
Όταν χάνει την ισορροπία
Η κουρασμένη σου συνείδηση,
όταν τα σκαλοπάτια αυτής της σκάλας
φεύγουν από τα πόδια
σαν το κατάστρωμα,
όταν αδιαφορεί για την ανθρωπότητα
η νυχτερινή σου μοναξιά –
μπορείς να συλλογίζεσαι την αιωνιότητα
και να αμφιβάλλεις για την αγνότητα
των ιδεών, των θεωριών, των αντιλήψεων,
του έργου τέχνης,
ακόμα και της σύλληψης
του Ιησού από την Παναγιά.
Αλλά καλύτερα να προσκυνάς την πραγματικότητα
με τους βαθείς της τάφους,
που με το πέρασμα του χρόνου,
Θα φαίνονται τόσο λατρευτοί.
Ναι.
Καλύτερα να προσκυνάς την πραγματικότητα
με τους κοντούς της δρόμους,
που αργότερα
παράξενα
θα σου φαίνονται
φαρδείς,
θα σου φαίνονται μεγάλοι,
σκονισμένοι,
σπαρμένοι με συμβιβασμούς,
θα φαίνονται σαν μεγάλα φτερά
θα φαίνονται σαν μεγάλα πουλιά.
Ναι. Καλύτερα να προσκυνάς την πραγματικότητα
με τα άθλια σταθμά της,
που αργότερα, στην εσχάτη,
θα σου γίνουν κιγκλιδώματα,
(όχι ιδιαίτερα καθαρά),
που θα κρατούν σε ισορροπία
τις κουτσαίνοντες σου αλήθειες
σ’ αυτή την φαγωμένη σκάλα.
Το ποίημα «Μοναξιά» του Ιωσήφ Μπρόντσκι ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια.