«ΟΜΠΙΝΤΑ» του Γιώργου Κοτανίδη:
Μια πικρή κατάθεση ψυχής του καθαιρεμένου Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη ή προσέγγιση ενός απαγορευμένου θέματος.
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη και ως τις 31 Ιανουαρίου του 2017 στη σκηνή του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206, Ταύρος) ζωντανεύει η μορφή του θρυλικού και καθαιρεμένου Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη, που αυτοκτόνησε στο Σουργκούτ της Σιβηρίας στη Σοβιετική Ένωση την 1 Αυγούστου του 1973.
Ο Γιώργος Κοτανίδης, που υπογράφει το κείμενο, σκηνοθετεί την παράσταση, αλλά και υποδύεται τον Νίκο Ζαχαριάδη, προσπαθεί να λύσει το γρίφο της προσωπικότητας του εξόριστου και προδομένου Γενικού Γραμματέας, να ανασύρει από τη Λήθη τις τελευταίες ώρες της ζωής του, αλλά και να κατανοήσει μαζί με τους θεατές, τι τον οδήγησε σ΄αυτή την απόφαση, ποια «ομπίντα», δηλαδή, ποια πίκρα, ποιες δαίμονες – πραγματικοί και φανταστικοί – τον τυραννούσαν τις τελευταίες τέσσερεις μέρες της ζωής του.
Παράσταση δύσκολη, δυνατή, κείμενο μεστό, λόγος πολιτικός και ολίγον…ξεχασμένος, θαμμένος στη μνήμη μας κάτω από τα βουνά ανούσιων κοινοτυπιών και «αθώων» ψεμμάτων, στα οποία μας συνήθισαν οι σημερινοί κομματικοί ρήτορες όλων των χρωμάτων.
Ο Γιώργος Κοτανίδης μιλάει στην Ευγενία Κριτσέφσκαγια ένα τέταρτο πριν από τη δέυτερη παράσταση της «ΟΜΠΙΝΤΑ» στις 22 Νοεμβρίου.
Μια μικρή αλλά αποκαλυπτική συζήτηση με τον Ιωσήφ Ζαχαριάδη πριν την παράσταση «ΟΜΠΙΝΤΑ»
Ένας από τους «αφανείς ήρωες» της παράστασης του Γιώργου Κοτανίδη είναι και ο Αλέξης -Ιωσήφ (Σήφης) Ζαχαριάδης, γιος του Νίκου Ζαχαριάδη: συμμετείχε στο σενάριο, στο στήσιμο της παράστασης και το όνομά του αναφέρεται στο κείμενο πολύ συχνά όταν ο Νίκος Ζαχαριάσης (Γιώργος Κοτανίδης) μιλάει για τις σχέσεις του με τα παιδιά και ιδιαίτερα – με το στερνοπούλι του, τον Σήφη.
Συνέντευξη στην Ευγενία Κριτσέφσκαγια
Ευγενία: Σήφη, ήθελα να ρωτήσω γιατί το θέμα (του Ζαχαριάδη) έγινε τώρα επίκαιρο; Ήταν πάντα επίκαιρο, αλλά γιατί ειδικά τώρα;
Σήφης: Νομίζω ότι για πολλά χρόνια το μεγαλύτερο μέρος των εγγράφων ήταν καλά κρυμμένο, και μόνο τα τελευταία 10 χρόνια άρχισαν να εμφανίζονται κάποια. Ένα μέρος αυτών βρέθηκε στη Μόσχα, κάποια άλλα στην Ελλάδα. Για αυτό το λόγο πολλοί άλλαξαν τη στάση του ως προς το θέμα αυτό. Καταλαβαίνετε… Ο εμφύλιος πόλεμος… δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο για μια χώρα. Και πολλοί κατηγόρησαν για αυτό τον Ζαχαριάδη. Τώρα που κυκλοφόρησαν οι πρώτοι δύο τόμοι και θα εκδοθεί και ο τρίτος από τα Απαντά του, αυτοί που διαβάζουν αμερόληπτα μπορούν να βγάλουν αβίαστα το συμπέρασμα, ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας δεν ήθελε τον εμφύλιο, αλλά οι Άγγλοι… Τους κατεδίωξαν, και οι κομμουνιστές ήταν αναγκασμένοι να αμυνθούν. Αυτό πλέον είναι γεγονός. Έχει κυκλοφορήσει και μια σχετική ταινία στην Αγγλία, «Ο άγνωστος πόλεμος».
Ευγενία: Την αλήθεια όμως τη γνώριζαν αρκετοί εδώ και χρόνια. Γιατί έπρεπε να περιμένουν 40 χρόνια;
Σήφης: Μεταξύ αυτών που ήξεραν ήταν κι αυτοί που φοβόντουσαν. Τους καταδίωκαν, στην Τασκένδη π.χ., και εδώ επίσης. Πολλοί αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού ήταν για πολλά χρόνια στις εξορίες και τις φυλακές. Και μόνο τώρα, που έχουν εκδοθεί μερικά βιβλία, όπως το βιβλίο του Γιώργου Πετρόπουλου, δημοσιογράφου και ιστορικού, πολύ καλά βιβλία, καθώς και έγγραφα που κατάφερα να μεταφράσω από το αρχείο του πατέρα μου, δύο βιβλία έχουν εκδοθεί με βάση αυτά τα έγγραφα και ο κόσμος άρχισε να βλέπει την αλήθεια. Όχι πλήρως ακόμα. Πριν ήταν πολλά τα βιβλία που έγραφαν τα χειρότερα, λασπολογούσαν, συκοφαντούσαν.
Ευγενία: Αυτό είναι το πιο εύκολο.
Σήφης: Ναι. Όταν πριν από 5 χρόνια αποκαταστάθηκε (ο Ζαχαριάδης) πλήρως, και ως γενικός γραμματέας και ως κομμουνιστής, τον επανέφεραν στο κόμμα, αν ήταν ζωντανός θα του επέστρεφαν και την κομματική ταυτότητα..
Ευγενία: Υπήρχαν στα αρχεία κάποιες εκπλήξεις για σας, για τους ανθρώπους που αγαπούσαν τον Ζαχαριάδη, για τον Αλέξη Πάρνη π.χ., κάποια καινούργια πράγματα;
Σήφης: Φυσικά υπήρχαν. Ο πατέρας μου μου είπε κάποτε: «Κάνε στη ζωή σου ό τι θέλεις, μόνο μην καπνίζεις και μην ασχολείσαι με την πολιτική». Δεν καπνίζω. Και όσο αφορά την πολιτική… Δούλεψα στα αρχεία εδώ στην Ελλάδα, πολλή λάσπη.. Νομίζω ότι αν ποτέ έβγαιναν στη φόρα τα μυστικά αρχεία της Μαφίας θα ήταν… παιδικά παραμυθάκια σε σύγκριση με την πολιτική.
Ευγενία: Μα η παράσταση αυτή είναι πολιτική. Είναι και αυτό πολιτική.
Σήφης: Εννοείτε την Ομπίντα;
Ευγενία: Ναι, τη σημερινή παράσταση
Σήφης: Φυσικά. Είναι οι τελευταίες 4 μέρες του Ζαχαριάδη, είναι σα να θυμάται όλη του τη ζωή. Ναι, υπάρχει πολιτική. Αλλά υπάρχει και κάτι που είναι πιο σημαντικό για μένα, το πόσο συγκινητική είναι η παράσταση. Ο Κοτανίδης έκανε εξαιρετική δουλειά. Εδώ και καιρό ήθελε να το κάνει. Όταν είχαμε πάει πριν από ενάμισι χρόνο στο Σουργκούτ, όχι, πριν 2 χρόνια, και εγκαινιάσαμε εκεί την «δενδροστοιχία του Ζαχαριάδη» (όπου υπάρχει τώρα αναμνηστική πλάκα, όλα έγιναν σε επίσημο επίπεδο), εκεί ήταν και ο Κοτανίδης. Και τότε του ήρθε η ιδέα, από τότε μου το είχε πεί. Υπήρχαν, βέβαια, αμφιβολίες,…Αλλά έκανε πολύ καλή δουλειά. Μπράβο του. Ελπίζω να την πάμε την παράσταση στο Σουργκούτ, να μεταφραστεί στα ρωσικά και να τη δείξουμε σε αυτούς που τον γνώριζαν.
Ευγενία: ο Γιώργος Κοτανίδης σας θυμίζει τον πατέρα σας;
Σήφης: Τώρα που άφησε γένια, ναι. Ειδικά μετά την απεργία πείνας, όταν ο πατέρας μου ήταν αδύνατος. Και ο Κοτανίδης έτρωγε λίγο τον τελευταίο καιρό, άφησε και γένια, πολύ του μοιάζει τώρα.
Ευγενία: Σήφη, την παράσταση θα τη δουν και τα παιδιά των πολιτικών προσφύγων, ειδικά των οικογενειών που υπέστησαν τα πάνδεινα για την αφοσίωση τους στον Ζαχαριάδη. Τι θα αποκομίσουν από αυτή την παράσταση;
Σήφης: Ελπίζω να κατανοήσουν, ειδικά οι νέοι, η σημερινή νεολαία, ότι υπήρχαν πραγματικοί άνθρωποι εκείνοι την εποχή, άνθρωποι έντιμοι, που έφθαναν ως το τέλος, και ότι ο Ζαχαριάδης, παρά τα όσα του έκαναν, παρέμεινε πιστός στα ιδανικά του Λένιν, δεν υποχώρησε ούτε στιγμή, ποτέ, ούτε στην Γκεστάπο, όταν τον ανέκριναν οι Γερμανοί, ούτε στο Νταχάου, ούτε κατά τη δικτατορία του Μεταξά, όταν ήταν στη φυλακή 4 χρόνια, ούτε όταν τον χτύπαγαν με αλυσίδες, ούτε στη συνέχεια στην εξορία στη Σιβηρία, όπου ήταν και πολύ πιο επώδυνο, γιατί εκεί τον έστειλαν οι δικοί του… Πριν το έκαναν οι εχθροί, ήταν αυτονόητο, όταν όμως σε στέλνουν οι δικοί σου, αυτό πονάει πολύ. Αλλά δεν απαρνήθηκε τα ιδανικά του.
Ευγενία: Γιατί η παράσταση ονομάστηκε Ομπίντα;
Σήφης: Γιατί είναι η πίκρα, το παράπονο.
Ευγενία: Ευχαριστώ πολύ.