ADOLF SHAPIRO. Μέρα Έβδομη.
«Το πέταγμα αρχίζει από τη στιγμή που το πουλί γίνεται υπερήφανο…»
… «Στον κινηματογράφο την περισσότερη δουλειά την κάνουν οι τεχνικοί, ο σκηνοθέτης μοντάρει τα πλάνα κτλ. Στο θέατρο μοντάζ κάνει ο ίδιος ηθοποιός, και ιδού είναι η δυσκολία…
… Στον κινηματογράφο το μεσαίο πλάνο είναι πάντα ενδιάμεσο, παίζει ή το κοντινό ή το μακρινό πλάνο. Στο θέατρο συχνά παίζει μόνο το μεσαίο πλάνο. Σπάνια οι ηθοποιοί στέκονται πρόσωπο με πρόσωπο, αλλά αν συμβαίνει αυτό, το αποτέλεσμα είναι συνταρακτικό. Οι ηθοποιοί το φοβούνται αυτό γιατί πιστεύουν ότι θα χαθεί η εκφραστικότητα…
… Ο Στανισλάφσκι έλεγε ότι όλα εξαρτώνται από τους τοίχους που χτίζει ο σκηνοθέτης. Από το στόχο που σας βάζει και βάζετε στον εαυτό σας: αν βάζετε στόχο να φτάσετε από τη Μόσχα στην Αθήνα και θα κάνετε μόνο τη μισή διαδρομή, θα είναι περισσότερο αν κάνατε όλη τη διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη.
… Αν βάζετε μεγάλο στόχο και το εκπληρώνετε κατά το ήμισυ, είναι περισσότερο από ό, τι αν βάζατε μικρό στόχο και το εκπληρώνατε εξ’ ολοκλήρου…
… Πρέπει να βάζουμε στόχο το μάξιμουμ, αυτό θα είναι το αποκορύφωμά σας, η σημαντικότερη στιγμή… Ο καθένας έχει τη δική του σημαντικότερη στιγμή…
… Ο Ντοστογιέφσκι είναι πολύ θεατρικός συγγραφέας γιατί αγαπά τις ακρότητες. Δεν μπορούμε να αναλύουμε τους ήρωές του με γνώμονα την ομαλότητα, οι ήρωές του πιστεύουν στην πραγματοποίηση τρελών ιδεών…
… «Το βασικό είναι να καταλάβουμε το «τι»; και το «πώς»; Όταν λέμε ότι ο ήρωας παίρνει ρεβάνς, εννοούμε το «τι»; Μπορείς να πάρεις ρεβάνς με διάφορους τρόπους…
… «Να μην παίζετε τις λέξεις, αλλά τη διάθεση…
… «Ψάξτε το αντίθετο: αν παίζεις τον ασθενή, ψάξε πού είναι υγιής, παίζεις έναν κακό, ψάξε πού είναι καλός…
… «Πρέπει συνέχεια να αλλάζεις πλάνα – κοντίνο πλάνο-μακρινό πλάνο. Αυτό δίνει εκφραστικότητα. Στην τέχνη δεν υπάρχουν στατικές φιγούρες, η ακίνητη φιγούρα είναι εκφραστική μόνο όταν παίζεις έναν άνθρωπο στο εκτελεστικό απόσπασμα. Όταν οι άνθρωποι επικοινωνούν δεν υπάρχει στατικότητα. Όταν αλλάζουμε πλάνα, είναι σαν να κάνουμε μοντάζ, αυτό βοηθάει τον ηθοποιό να αποβάλει το στρες. Αν αισθάνεστε ότι κάτι δε σας βγαίνει, πρέπει να εστιάσετε την προσοχή σε κάποιον συμπαίκτη, στα μάτια του…
… Όταν ξεκινάμε σωστά, παρακάτω η σκηνή θα κυλήσει σωστά, θα περάσει σε άλλο στάδιο. Σαν το χειρουργό που πρέπει να ενώσει σωστά τα σπασμένα κόκκαλα του χεριού: μετά το χέρι θα γιάνει μόνο του. Γι’ αυτό πάντα προσπαθώ να κάνω σωστά την αρχή…
… «Το κύριο γεγονός επηρεάζει όλους, αλλά τον καθένα διαφορετικά, αυτό εξαρτάται από τον χαρακτήρα του ήρωα. Αλλά το κύριο γεγονός πρέπει να ενώνει όλους τους ήρωες. Από το κύριο γεγονός εξαρτάται το είδος του έργου. Στο «Όνειρο του θείου» του Ντοστογιέφσκι είναι ο αρραβώνας. Αν σταθούμε εδώ, θα είναι μελοδραματικό έργο, αλλά αν ανακατέψουμε την πραγματικότητα με τη φαντασία, θα μπορέσουμε να φτιάξουμε μια απολαυστική φαντασμαγορία, δηλαδή ένα είδος, όπου συνδυάζεται το χιούμορ με την τραγωδία… Ο Ντοστογιέφσκι δεν έγραψε μια ιστορία βγαλμένη από την πραγματική ζωή, ο ήρωάς του είναι άνθρωπος που δε ζει στον πραγματικό κόσμο, δεν είναι καν άνθρωπος, είναι κούκλα… Το πιο ενδιαφέρον στον Ντοστογιέφσκι είναι η αίσθηση ότι τίποτα δεν είναι ομαλό, γι’ αυτό δεν πρέπει να αναλύουμε τους ήρωές του ως καθημερινούς ανθρώπους…
… Ο Στανισλάφσκι έλεγε: ψάξτε την αλήθεια του ήρωά σας, ακόμα κι αν είναι τέρας. Μα είναι πολύ στενή αντίληψη! Ο ηθοποιός δεν πρέπει να είναι συνήγορος του ήρωά του. Ο ηθοποιός μπορεί να είναι και συνήγορος, και κατήγορος, και μάρτυρας. Εκτελεί διάφορες λειτουργίες. Γιατί να ψάχνω την αλήθεια στον άνθρωπο που δε μ’ ενδιαφέρει; Και αυτή είναι η αρχή του Μπρεχτ, του θεάτρου του παραλόγου. Μπορούμε να παίξουμε με τέτοιο τρόπο, ώστε να εκφράσουμε την άποψή μας για τον ήρωά, χωρίς να ψάξουμε την αλήθεια του (προδότης, δολοφόνος)…
…. Κάποτε το θέατρο έπρεπε να ενώνει τους ανθρώπους. Αλλά! Μπορεί και να τους χωρίζει, όπως σε διαφωνία. Αυτό κάνει ο Μπρεχτ….
… Πώς να παίξεις το κύριο γεγονός όταν δεν υπάρχει καν κύριο γεγονός; Όταν δε συμβαίνει τίποτα, όπως στη ζωή; (Στον Τσέχωφ: «Στη Μόσχα, αδερφές μου, στη Μόσχα!»
… «Είναι σημαντικό κάθε σκηνή να έχει το δικό της κύριο γεγονός…
… Αλλά ο θεατής δεν πρέπει να αισθάνεται ότι υπάρχουν ξεχωριστά κομμάτια. Εμείς σπάμε το έργο σε κομμάτια για να το αναλύσουμε. Είναι αυτό που στον αθλητισμό βοηθάει να δημιουργούμε συντονισμό. Είμαστε σαν το γλύπτη που πλάθει τους μύες: το γεγονός του έτους, του μήνα, της ημέρας, του θεάτρου… Γεγονός μπορεί να είναι κι αυτό που δεν αποτελεί γεγονός. Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε το μη γεγονός. Γεγονός μπορεί να είναι μια ερώτηση που άλλαξε, για παράδειγμα, τη ροή του μαθήματος…
… Αν και κάθε φορά που ξεπερνάς τα όρια είναι γεγονός,,,
… «Στην πρόβα δεν πρέπει να δυναμώνουμε τη φωνή…
… Στην τρέλα πρέπει να υπάρχει μια κάποια συγκεκριμενότητα. Δεν υπάρχει περισσότερη συγκεκριμενότητα από κείνη που έχουν οι σχιζοφρενείς…
… Ο σκοπός του θεάτρου: να κάνει το αφύσικο φυσικό….
… Τα περισσότερα λάθη του ηθοποιού προέρχονται από το φόβο του κοινού: αφού οι θεατές πλήρωσαν το εισιτήριο, ο ηθοποιός θεωρεί ότι είναι υποχρεωμένος να είναι ενδιαφέρων. Αισθάνεται ότι δουλεύει κατά παραγγελία, είναι υπηρέτης του θεατή. Πρέπει, όμως, ο ηθοποιός να καταλάβει ότι εκείνος είναι ο αφέντης του χρόνου και όχι οι θεατές. Ότι μπορεί να σιωπά στη σκηνή όσο θέλει. Οι θεατές είναι που έρχονται στο σπίτι του, στο θέατρο. Όσο ο ηθοποιός δεν το καταλαβαίνει, παραμένει ανήσυχος στη σκηνή. Ο θεατής ασθάνεται την ανεξαρτησία του ηθοποιού.
… Επίσης, ο ηθοποιός δεν πρέπει να εξαρτάται από τον σκηνοθέτη: εξαρτάται μέχρι να καταλάβει το στόχο του… Θα νιώθετε ανάλαφρα μόλις καταλάβετε το σχέδιο του ρόλου…
… Δεν πρέπει να γενικεύουμε, κάθε γενίκευση υποφέρει από το «περίπου». Γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να δεχόμαστε όλες τις συχνότητες. Όταν ο άνθρωπος εγκλωβίζεται στο «αυτό δεν μ’ ενδιαφέρει», χάνει την ικανότητα να δέχεται… Δεν πρέπει να κλεινόμαστε. Κάθε γενίκευση οδηγεί στο να κλείνουμε τον εαυτό μας.
… «Κάποτε ο Στανισλάφσκι ρώτησε τους φοιτητές: από τι ξεκινάει το πέταγμα ενός πουλιού; «Το πέταγμα αρχίζει από τη στιγμή που το πουλί γίνεται υπερήφανο…»
… Δηλαδή, το πουλί που δε νιώθει υπερήφανο, δεν μπορεί να πετάξει. Η τεχνική εδώ δεν παίζει ρόλο, παίζει η ψυχολογία.
…Έτσι και ο ηθοποιός: βγαίνοντας στη σκηνή, πρέπει να νιώθει υπερήφανος.
… Να μην αισθάνεται οτι έχει την υποχρέωση απέναντι σε κάποιον…»
Και την έβδομη ημέρα δόθηκαν τα διπλώματα
