Σαν σήμερα: Στις 19 Ιουνίου στις ΗΠΑ εκτελέστηκαν οι σοβιετικοί κατάσκοποι, που πέθαναν για την τιμή, αλλά κυρίως – για τον έρωτά τους

Στις 19 Ιουνίου του 1953 στις ΗΠΑ εκτελέστηκε στην ηλεκτρική καρέκλα το ανδρόγυνο Ρόζενμπεργκ, Ιούλιους (1918-1953) και Εθέλ (1915-1953), που κατηγορήθηκε για κατασκοπεία υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν οι μοναδικοί πολίτες, όχι στρατιωτικοί, που εκτελέστηκαν για αυτό το λόγο στις ΗΠΑ την περίοδο του ψυχρού πολέμου. Η κατηγορία ήταν βαρύτερη: το ζευγάρι  τάχα παρέδωσε στη Σοβιετική Ένωση τα μυστικά της πυρηνικής βόμβας, αλλά ακόμα και σήμερα η ιστορία αυτή παραμένει πέρα για πέρα σκοτεινή.

«Αγαπημένη μου… Μου έρχονται δάκρυα, όταν προσπαθώ να καταθέσω τα συναισθήματά μου στο χαρτί. Μπορώ να πω, ότι η ζωή μου είχε νόημα, μόνο και μόνο επειδή δίπλα μου ήσουν εσύ…Όλη αυτή η λάσπη, όλο η στοίβα από ψέμματα και συκοφαντίες αυτής της πολιτικής παρωδίας όχι μόνο δεν μας έσπασαν, αλλά αντιθέτως, μας εμφύσησαν αποφασιστικότητα να κρατηθούμε γερά ώσπου να αθωωθούμε τελεσίδικα…Σε αγκαλιάζω τρυφερά και σε αγαπώ…» έγραφε από το κελί του ο Ιούλιους.

«Αγαπημένε μου Γιούλι, έγραφε η Εθέλ στον άνδρα της, μετά από τη συνάντησή μας, πρέπει να βασανίζεσαι, όσο κι εγώ.Και όμως… τι υπέροχη ανταμοιβή – να είμαστε απλά μαζί! Ξέρεις, πόσο παράφορα είμαι ερωτευμένη μαζί σου;»

Οι ανακρίσεις κράτησαν σχεδόν τρία χρόνια, αλλά το δικαστήριο δεν κατάφερε να αποδείξει την ενοχή τους: ήταν κομμουνιστές, ο Ιούλιος πολέμησε εθελοντής στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, αγάπησε τη Σοβιετική Ένωση και πίστεψε στη φωτεινή και δίκαια σοσιαλιστική κοινωνία. Η Εθέλ ήταν στο Κομμουνιστικό Κόμμα από τη δεκαετία του ΄30. Η συνεργασία του ζεύγους με την σοβιετική κατασκοπία ήταν πολύ προσεκτική, ώσπου τους πρόδωσε ένας σοβιετικός κατάσκοπος, που αμολήθηκε στη Δύση. Τα σχέδια της ατομικής βόμβας, που οι Ρόζενμπεργκ τάχα παρέδωσαν στους σοβιετικούς, ήταν, κατά την ομολογία των Αμερικανών φυσικών, μια γελοία καρικατούρα, και μισό και βάλε αιώνα μετά πολλοί πιστεύουν, ότι τους «έδωσαν» για να καλύψουν τους πραγματικούς ενόχους. Από την ηλεκτρική καρέκλα τους Ρόζενμπεργκ δεν γλίτωσαν ούτε οι επιστολές των εξεχουσών προσωπικοτήτων του κόσμου – του Πάπα της Ρώμης, του Αϊνστάιν, του ντε Γκολ, του Σαρτρ, του Τόμας Μαν και άλλων. Στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων παρέλαυναν οι δυο μικροί γιοι των Ρόζενμπεργκ: «Μη σκοτώσετε τον μπαμπά και τη μαμά μας», έγραφαν τα πλακάτ, που κρατούσαν στα χέρια.

Θα μπορούσαν να σωθούν, αν ομολογούσαν ή έστω κι αν «έδιναν» κάποιον από τους επιφανείς Αμερικανούς κομμουνιστές. Δεν το έκαναν. Πρώτος εκτελέστηκε ο Ιούλιους. Ο ραβίνος των φυλακών ζήτησε από την Εθέλ να δώσει έστω και ένα όνομα, έστω και πλασματικό, για να γλιτώσει, για να σωθεί για τα παιδιά της. Η Έθελ απάντησε: «Δεν έχω κανένα όνομα. Είμαι αθώα για το έγκλημα, που μου καταλογίζουν και έτοιμη να πεθάνω». Η Εθέλ ήταν μικρόσωμη και αδύνατη, και τα ηλεκτρόδια – πολύ κοντά. Το πρώτο ηλεκτρικό κύμα δεν την σκότωσε. Οι δήμιοι αναγκάστηκαν να επαναλάβουν την εκτέλεση, παρατείνοντας τη ζωή, αλλά και τα βάσανά της.

Κανένα νεκροταφείο δεν δεχόταν τις σορούς της. Η Επιτροπή σωτηρίας των Ρόζενμπεργκ βρήκε ένα μικρό νεκροταφείο στη Νέα Υόρκη: στη διεύθυνση είπαν, ότι το ζευγάρι ήταν θύμα τροχαίου. Όταν μαθεύτηκε η αλήθεια, ήταν πολύ αργά: στη κηδεία μαζεύτηκαν πάνω από 10 χιλιάδες άτομα.

Ο αμερικανικός Τύπος κατηγορούσε την Εθέλ, ότι αγαπούσε τη Σοβιετική Ένωση περισσότερο από τα παιδιά της.

Λάθος. Δεν πέθανε για τη Σοβιετική Ένωση, αλλά για τις ιδέες και για τον έρωτά της.