Του Γιώργου Σιδέρη
Τι κάνει τους αναγνώστες της Ρωσικής Ιστορίας να δείχνουν μια ιδιαίτερη προτίμηση – στα όρια της λατρείας μερικές φορές – για το ζεύγος Νικόλαου & Αλεξάνδρας, τους τελευταίους δηλαδή των Ρομανόφ;
Υπό την ηγεσία του Ιβάν του Δ’ (του αποκαλούμενου και Τρομερού) η εξουσία της Μόσχας σταθεροποιήθηκε και τα ρωσικά εδάφη επεκτάθηκαν στα Ανατολικά. Πολύ αργότερα, ο Μεγάλος Πέτρος ήταν αυτός που μεταρρύθμισε πλήρως τη χώρα συγκροτώντας μόνιμο στρατό, θέτοντας υπό τον κρατικό έλεγχο την εκκλησιαστική περιουσία, αλλάζοντας τον εμπορικό χάρτη της Ρωσίας με την ίδρυση της Αγίας Πετρούπολης και δημιουργώντας πολεμικό στόλο. Πιο μετά, η Μεγάλη Αικατερίνη ήταν αυτή που πραγματοποίησε την διοικητική και την δικαστική μεταρρύθμιση και αναδιάρθρωσε πλήρως τη ρωσική οικονομία. Ο Νικόλαος όμως είναι αυτός που κρατάει το σκήπτρο στο λαοφιλές αγιολόγιο της τσαρικής δυναστείας. Ο πιο τραγικός ήρωας των Ρομανόφ και ο λιγότερο αποτελεσματικός στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της χώρας του. Για πολλούς ιστορικούς, μάλιστα, ούτε καν ελάχιστα αποτελεσματικός αλλά απελπιστικά καταστροφικός.
Το τέλος του Νικόλαου και της Αλεξάνδρας – και μαζί με αυτούς το τέλος όλων των μελών της οικογένειας – είναι προφανές πως του καθιστά ιδιαιτέρως δημοφιλείς στον κόσμο. Βρέθηκαν να κυβερνούν μια χαώδη αυτοκρατορία σε μια εποχή που η Ιστορία τους είχε προσπεράσει και που αδυνατούσαν να ακούσουν, να αφουγκραστούν τις θυελλώδεις ορμές της, το υπόκωφο σάρωμα της. Ο Ιβάν, ο Πέτρος, η Αικατερίνη, ακόμα και οι τρείς Αλέξανδροι υμνήθηκαν για τη ζωή τους και όχι για τον θάνατο τους. Οι τελευταίοι των Ρομανόφ έγιναν μάρτυρες για όσα δεν έκαναν και όχι για όσα έκαναν.
Στο σπάνιο λεύκωμα του Peter Kurth ο υπέρτιτλος «Ένας κόσμος που χάθηκε για πάντα» εξομολογείται προκαταβολικά την κατά πολλούς άδικη κατάρρευση ενός κόσμου που εντέλει μάλλον αυτοκαταστράφηκε: του κόσμου των τελευταίων των Ρομανόφ. Στις σελίδες του ξεδιπλώνεται με γλαφυρότητα η τραγική ζωή του Νικόλαου και της Αλεξάνδρας συνοδευόμενη από σπάνιες αποκαλυπτικές φωτογραφίες: από τη μεγαλοπρεπή στέψη τους μέχρι και την αναγνώριση των οστών τους με τη μέθοδο DNA.
Το βιβλίο είναι απαραίτητο στον κάθε ερευνητή και στον κάθε αναγνώστη της Ρωσικής Ιστορίας γιατί μαζί με την συλλεκτική του αξία διαχέει την «μυρωδιά» μιας εποχής την οποία έχεις κάθε δικαίωμα να νοσταλγείς και από την οποία έχεις κάθε υποχρέωση να διδάσκεσαι πώς δεν θα κωφεύεις στα ιστορικά προστάγματα.
Peter Kurth «Ο τελευταίος Τσάρος: Ένας κόσμος που χάθηκε για πάντα. Νικόλαος και Αλεξάνδρα Ρομανόφ», εκδόσεις Εκδοτικές Επιχειρήσεις, Αθήνα, 1995