ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ
Σήμερα το ποίημα Αϋπνία. Όμηρος του μεγάλου ρώσου ποιητή Όσιπ Μάντελσταμ (1891-1938) διαβάζει ο Δήμαρχος της Αγίας Παρασκευής Γιάννης Σταθόπουλος. Ο Μάντελσταμ έγραψε το ποίημα αυτό το 1915, όταν μαινόταν ο Πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, πρώτος «Τρωικός πόλεμος» του 20ου αιώνα, μόνο που η αιτία του ήταν πολύ πιο ευτελής και πολύ πιο πεζή… Η ελληνική αρχαιότητα είναι διάχυτη στο έργο του Μάντελσταμ, και ο Έρως παίζει σ’ αυτό καθοριστικό ρόλο: είναι η κινητήρια δύναμη της ζωής των ανθρώπων, τόσο δημιουργική, όσο και καταστροφική. Ο Έρως και όχι ο Αίολος κινεί τα πανιά των Αχαιών, όπως κινεί και το χέρι του Ομήρου:
Θάλασσα, Όμηρος – ο έρως τους κινεί.
Ποιον άραγε ν΄ακούσω; Ο Όμηρος σωπαίνει.
Κι η μαύρη θάλασσα πολυλογεί, βαραίνει
Και πλησιάζει με βουή την προσκεφαλή.
Το 1915 ο Μάντελσταμ βρίσκεται στην Κριμαία, όπου τα πάντα του θυμίζουν την Ελλάδα. Λέγεται, ότι το ποίημα αυτό του ενέπνευσε ένα κομμάτι ξύλου από την πλώρη κάποιου μεσαιωνικού πλοιαρίου, που του έδειξε ο φίλος του, επίσης ποιητής Μαξιμιλιανός Βολόσιν. Στην Κριμαία ο Μάντελσταμ ζει και στα χρόνια του Εμφυλίου πολέμου και έχει τη δυνατότητα να διαφύγει στην Τουρκία μαζί με το στρατό του Λευκού στρατηγού Βράγκελ, αλλά προτιμάει να επιστρέψει στην Πετρούπολη: «Η Σμύρνη και η Βαγδάτη δεν είναι μακριά // Αλλά ο δρόμος είναι δύσκολος, και τα αστέρια είναι ίδια παντού». Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από το θάνατό του στο στρατόπεδο εργασίας στο Μαύρο Ποταμάκι της Σιβηρίας. Δεν γνωρίζουμε, πού βρίσκεται ο τάφος του. Αλλά είναι σίγουρα κάτω από τα ίδια αστέρια…
Το ποίημα «Αϋπνία. Όμηρος» του Όσιπ Μάντελσταμ ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια, βίντεο-μουσική Γιώργος Κριωνάς